Müsahibim Həsənova Xuraman Qaçay qızıdır. Xuraman Həsənova
1957-ci il yanvar ayının 9-da Xocalıda doğulub. O, 1972-1975-ci illərdə
Bakı Plan-İqtisad Texnikumunda təhsil alaraq iqtisadçı ixtisasına yiyələnib. 1980-ci ildə
Mirzə Bağırovla ailə həyatı qurub. Mirzə kişi Xocalıda südçülük sovxozunda xəzinədar
işləyib.

Qardaşının, beş əmisi oğlunun itkisi ilə ürəyi
dağlanan Xocalı qadını müsibətli günləri göz yaşları içində danışdı. Xuraman Həsənovanın
timsalında bir daha Xocalı qadınının fədakarlığına, analıq hissinin gücünə,
eyni zamanda dözümünə şahid oluruq.

-  Qızımı
axırıncı vertolyotla nənəsi ilə birlikdə Xocalıdan çıxartmışdıq. Fevral ayının 25-i axşam təxminən
saat 11 radələri olardı ki, ermənilər ağır texnikalarla Xocalıya hücuma keçdilər. Həmin axşamı yoldaşım gəlib məni və iki oğlumu
qonşumuz Eldarın zirzəmisinə apardı. Zirzəmidə gözləməli olduq. Döyüşlər
getdikcə şiddətlənir və atışma səsləri yaxınlaşırdı. Təxminən on Xocalı ailəsi
də bizimlə birlikdə zirzəmidə idi. Bir neçə saat gözlədikdən sonra çıxmalı
olduq. Xocalının kənarına gəldik. Deyirdik ki, bəlkə geri qayıdarıq. Körpüyə
çatanda yoldaşım, poçtun müdiri Cavan və Kamil Məmmədovla birgə şəhərdə qalanları
çıxarmaq üçün geri qayıtdı. Ancaq onu çayın kənarında xeyli gözləsək də, gəlib
çıxmadı. Ürəyimdə fikirləşdim ki, ya vurdular, ya da ki, əsir düşdü. Camaat Kətiyə
tərəf çıxıb getdi, biz isə bir müddət orada qaldıq. Əlacsız qalıb biz də Kətik dağına
üz tutmalı olduq. Corablarımı çıxardaraq Qarqarçayını keçdim. Uşaqları da çayın
o biri sahilinə apardım. Böyük oğlumun 11, kiçik oğlumun isə 6 yaşı vardı.
Corabımı geyinə bilmədim. Çəkməni ayağıma bir təhər geyinərək üzüyuxarı meşəyə
sarı qalxdıq. Həmin vaxt qar çox yağmışdı. Soyuq qış gecəsində uçurumlarla Kətiyə
qalxırdıq. Bir addım irəli atanda iki addım geri düşürdük. Arxadan gəlib bizə
qoşulanlar kömək etməyə çalışsalar da, axırda hər kəs öz halına qalırdı. Səslərin
arasından kiminsə qardaşım Rövşənə bacının da burada olduğunu deməsini eşitdim.
Rövşən camaata kömək edirdi. Bizə yaxınlaşanda şərfini çıxardıb kiçik oğlum Raminin boynuna
bağladı. Şərfi bağlayan zaman silahını döyüş yoldaşlarından birinə saxlamağa
verdi. Lakin sonra həmin döyüş yoldaşı uzaqlaşdığı üçün özü silahsız qaldı.
Qaraqayada qarşısı kəsilərək atəşə məruz qalan və canını güc-bəla ilə qurtaran təxminən
300-400 insan da bizə qoşuldu. Qardaşım silahlılarla birlikdə qabaqda gedərək bizi
təhlükədən qorumağa çalışırdı. O, Xocalı Özünümüdafiə Batalyonunun bölmələrindən
birinin komandiri idi. Biz camaatla ayaqlaşa bilmədiyimiz üçün arxada qaldıq. Meşə ilə getməli olduq. Çantamda kibrit var idi, amma ocaq qalaya bilmədim. Paltomu
çıxardıb kiçik oğluma bükdüm, kəməri ilə bağlayıb uşağı yerlə çəkdim. Uşaqlar su
istəyirdilər, mənsə onlara qar verdim. Meşədə qalsaydıq donacağımızı bilirdim.
Ona görə də hərəkət etdik. Meşə ilə gedəndə hənirti eşitdim. Bir az irəliləyəndə
tonqal işığını gördüm. Tonqalın ətrafına camaat yığılmışdı. Biz camaata
çatmamış qardaşımı səslədim. Qardaşım və qaynım Elşən yanımıza gəldi. Bizi
tonqalın ətafına apardılar. Bir qədər sonra ocağı söndürdülər ki, yerimiz
bilinməsin. Səhərə yaxın hava işıqlanmamış məsləhət oldu ki, burada dayanmaq
olmaz, yola davam etmək lazımdır. Abdal-Gülablıya kəndinə tərəf getmək istəyirdik.
Bir bələdçi dedi ki, mən yolu tanıyıram. Səhər saat 11 radələri olardı. Meşədən
kənara çıxanda bir kənd gördük. Bizi kəndin qarşısından Azərbaycan dilində səslədilər.
Azərbaycanlılar yaşayan kənddir, gəlin dedilər. Yorğun, soyuqdan donan camaat kəndə
tərəf yaxınlaşdı. Kəndə çatar-çatmaz camaatı gülləbaran etdilər. Zəhra arvad,
Xalidə arvadın cavan oğlu elə oradaca şəhid oldu. Silahı olan bir neçə nəfər müqavimət
göstrdi. Camaat isə sıldırım dağın sinəsinə tərəf keçdi. Daha çox insan qətlə
yetirilməsin deyə təslim olmaq məcburiyyətində qaldıq. Əsirləri ferma kimi yerə
yığdıqdan sonra üstümüzdəki sənədlərimizi, zinət əşyalarımızı əlimizdən
aldılar. Əsirlərin arasından 13 nəfər qamətli oğulları seçib apardılar. Aparılanların
arasında qardaşım, biri qaynım olmaqla beş əmim oğlu da var idi. Bir qədər
sonra çöldən avtomat səsləri gəldi. “KamAz” maşının səsini də eşitdik. Bilmədik
ki, onları güllələndilər, yoxsa “KamAz”a yığıb apardılar. Onların sonrakı aqibətlərindən
bu günədək heç bir xəbər yoxdur. Elə bil həmin insanlar həyatda olmayıb.

O soyuq,
şaxtalı, müsibətli gecədə fədakar Xuraman ananın qahmar çıxdığı oğulları bu gün
Vətənə layiqincə xidmət edirlər. Böyük oğlu Elməddin Bağırov Xocalı Rayon Gənclər
və İdman İdarəsinin rəisi vəzifəsində çalışır. Kiçik oğlu Ramin Bağırov isə Xocalı
Rayon Polis Şöbəsində polis nəfəri kimi xidməti vəzifəsini icra edir. Onlar
anaya, Vətənə olan mənəvi borcun qarşılığında məsuliyyət və şərəflə işləməyi
qarşılarına məqsəd qoyublar. “Azərbaycan Bayrağı” ordenli itkin düşmüş qardaşı
Rövşənin və beş əmisi oğlunun ölüb-qalmasından xəbəri olmayan Xuraman xanım daim
intizar içindədir. Xuraman Həsənova Xocalıya gedərək əzizlərinin yatdığı
torpağa sarılmağı, yaxud Xocalıda dolaşan ruhları haraylamaq, onlara qələbə müjdəsini
vermək istəyir.